Dat klinkt als ‘innovatie’…

door Bart van Meurs

Elke, zichzelf serieus nemende ondernemer lijkt tegenwoordig bezig met ‘innovatie’. Het is ondertussen net zo’n containerbegrip geworden als ‘duurzaamheid’ en ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’. Maar de invulling van dergelijke begrippen verschilt nog wel eens.

Innovatiespecialist Maxwell Wessel van (o.a.) Harvard Business School schreef onlangs een interessante blog over de devaluatie van het begrip ‘innovatie’: ‘Say no to innovation-in-general’. Als voorbeeld haalt hij de bekende krijtjes voor kinderen erbij: ‘Crayola crayons’, (die wij in Nederland kennen als ‘Wasco’): ‘Innovation is both the new color of Crayola crayon as well as the iPad app that completely replaces the need for Crayola crayons in the eyes of children everywhere.’ Juist daarom is het, volgens Wessel, van groot belang om goed te begrijpen wat ‘innovatie’ in kan houden. Simpelweg een aanvulling of verbetering van het productassortiment of een ontwikkeling die het gedrag en denkpatroon van mensen fundamenteel verandert?

Die laatste vorm van innovatie spreekt het meest tot onze verbeelding. De boeken over ondernemers als Steve Jobs zijn niet aan te slepen. Met zijn iPhones, iPads en iTunes wist hij de manier waarop wij omgaan met respectievelijk mobiele communicatie, het consumeren van informatie en de aanschaf van muziek radicaal te veranderen. In het Engels bestaat er een mooie term voor deze vorm van innovatie: ‘disruptive innovation’. Wikipedia omschrijft dit als volgt: ’A disruptive innovation is an innovation that helps create a new market and value network, and eventually disrupts an existing market and value network (…), displacing an earlier technology’. Vrij vertaald: ‘Het creëren van een nieuwe markt, die een bestaande markt verdringt door (bijvoorbeeld) een bestaande technologie te vervangen.’

De term ‘disruptive technology’ werd in 1995 geïntroduceerd door Clayton M. Christensen, professor aan de eerder genoemde Harvard Business School. Echter, acht jaar later veranderde hij de term in ‘disruptive innovation’ omdat hij vindt dat niet slechts de technologie, maar vooral ook de business-case bepaalt of een ontwikkeling een fundamentele verdringing teweeg brengt.

Als kind van de jaren ’80 én muziekliefhebber, wil ik het begrip ‘disruptive innovation’ illustreren met de manier waarop ik mijn muziek beleef door innovaties in de laatste 25 jaar veranderd is:

Ooit zat ik op zaterdagmiddag klaar om met mijn cassettedeck de leukste nummers van de Top 40 op een TDK cassettebandje op te nemen. Mijn eerste stereotoren, mét CD-speler, herinner ik mij nog als de dag van gisteren. 74 minuten loepzuiver geluid, zonder ruis en hinderlijke dj’s die er doorheen praatten. Onderweg gingen die cassettebandjes natuurlijk mee in mijn walkman; een term die al in 1979 door Sony werd geïntroduceerd. Om mijn gloednieuwe CD’s (à fl.39,95 per stuk!) mee te nemen, spaarde ik voor een echte discman. De eerste die ik kocht had nog niet eens schokbescherming, zodat ik ‘m met de grootste voorzichtigheid moest behandelen om ‘overslaan’ te voorkomen.

Die PC, die enkele jaren later op mijn bureau stond, maakte het mogelijk CD’s te kopiëren (‘uiteraard voor eigen gebruik…’). Rond de eeuwwisseling kon ik met mijn internetaansluiting (en een boel geduld) mp3’s downloaden via diensten als Napster en Kazaa. Een CD-brandertje en MP3-discman zorgden voor uren luisterplezier in de bus op weg naar de universiteit. MP3-spelers, vaak met amper voldoende opslagcapaciteit voor een paar CD’s, zorgden in eerste instantie voor weinig meerwaarde. Totdat ik mijn eerste iPod cadeau kreeg. Wow, mijn hele muziekcollectie opgeslagen op het formaat van het eerder genoemde cassettebandje en dan ook nog met een handig schermpje en scrollwiel!

Hoewel ik nog graag door bakken CD’s en LP’s mag struinen op een platenbeurs, is de enige meerwaarde daarvan op dit moment nog de nostalgie. Met een Spotify-abonnement heb ik toegang tot (vrijwel) alle muziek die beschikbaar is, fantastisch van geluidskwaliteit én toegankelijk op alle apparaten die ik tegenwoordig gebruik: laptop, tablet, smartphone, smart-tv. Geweldig! 

Toch is dit natuurlijk ook een momentopname. Over enkele jaren stel ik mijzelf ongetwijfeld te vraag: ‘Spotify; wie gebruikt dat eigenlijk nog?‘

Bart van Meurs is zelfstandig industrieel ontwerper en specialist bij ideality op dat onderwerp.

Meer informatie over ideality: bezoek onze website www.ideality.nl